İlber Ortaylı Avusturya Bregenz’de 21 Mayıs 1947 yılında göçmen kampında Kırım Tatarı bir ailede doğmuştur. İlber Ortaylı’nın babası Kemal Ortaylı, annesi Şefika Ortaylı’dır. Yazar iki yaşındayken ailesi ile birlikte İstanbul’a taşınmıştır. İstanbul’dan sonra Ankaraya’ya taşınan ailesi, İlber Ortaylı’yı Etlik İlkokulu’na göndermiştir. İlber Ortaylı’nın, Almanca öğrenmesi için İstanbul’da, İstanbul Avusturya Lisesi’nde hazırlık ve ortaokul birinci sınıfı okuyan yazar daha sonra Ankara Atatürk Lisesi’ne geçmiştir. 1965 yılında liseden mezun olan İlber Ortaylı, Rusça’ı, Rusya tarihini ve Rus edebiyatını, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde görev alan annesinden öğrenmiştir. Yazar, 1969 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. Daha sonra, Viyana Üniversitesi Slavistik ve Orientalistik Bölümü’nde öğrenim gören İlber Ortaylı, Chicago Üniversitesi’nde Prof. Halil İnalcık ile master çalışmasını yaptı. İlber Ortaylı 1974 yılında ‘Tanzimat Sonrası Mahalli İdareler’ adlı tezi ile doktor, 1979 yılında ‘Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu’ adlı çalışması ile doçent olmuştur. Devletin akademik politikalarına tepki gösterdiği için 1982 yılında görevinden istifa etmiştir. İlber Ortaylı, misafir profesör olarak, Viyana, Berlin, Paris, Princeton ve Moskova’da dersler verdi. Roma, Sofya, Cambridge, Oxford ve Tunus üniversitelerinde konferans ve seminerler verdi. Osmanlı tarihinin 16. ve 19. yüzyılı ve Rusya tarihiyle ilgili yerli ve yabancı bilimsel dergilerde makaleler yayımladı. İlber Ortaylı, Türkiye’ye 1989 yılında döndü ve profesör oldu.
İlber Ortaylı 1989-2002 yıllarında Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde İdare Tarihi Bilim Dalı başkanı olmuştur. Daha sonra Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Tarihi anabilim dalı başkanı olarak görev yaptı. İki yıl sonra Bilkent Üniversitesinde konuk öğretim üyesi olmuştur. Yazar ayrıca Galatasaray Üniversitesi Senato üyesidir. Bununla birlikte İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı Kapadokya Meslek Yüksekokulu Mütevelli Heyeti üyesidir. İlber Ortaylı, TRT 2 ‘de hafta sonları yayımlanan ‘ilber Ortaylı ile’ belgeseli 2004 yılında yayımlanmaya başladı ve program daha sonra TRT Türk’e geçiş yaptı. ‘İlber Ortaylı ile Tarih Dersleri’ adlı bir programı 2009 yılında NTV’de yapan yazar, 2011 yılında Bloomberg HT’de ‘İlber Ortaylı ile Zaman Kaybolmaz’ programını sunmuştur. Gazeteci-yazar Mehmet Barlas ile 5 Kasım 2012 ve 11 Mart 2013 tarihleri arasında ‘Her Zaman’ isimli tarih programı yapmıştır. 2005-2012 yılları arasında Topkapı Sarayı Müzesi başkanlığı yapmıştır. 2012 yılında emekli olmuştur. Şuan Milli Saraylar Bilim Kurulu Başkanı olarak görev yapmaktadır. Ayrıca Uluslararası Osmanlı Etüdleri Komitesi Başkan Yardımcısı ve Avrupa İran Tetkikleri Cemiyeti üyesidir. Yazar, Mersin senatörü Dr. Talip Özdolay’ın kızı olan Ayşe Özdolay ile 1981 yılında evlenmiştir. Bu evlilikten Tuna isimli kızı olan yazar, Ayşe Özdolay ile 1999 yılında boşanmıştır. İlber Ortaylı’nın ayrıca çocukluğundan itibaren severek biriktirdiği minyatür otomobillerden oluşan büyük bir koleksiyonu bulunmaktadır.
İlber Ortaylı’nın tavsiye ettiği kitapları şu şekilde sıralayabiliriz;
İlber Ortaylı her ne kadar kaç dil bildiğini net olarak belirtmemişse de, İngilizce, Fransızca, Rusça, Farsça, Almanca, Latince ve İtalyanca bildiği düşünülmektedir.
İlber Ortaylı tarafından, adeta bir tahih kitabı okumuşçasına zihninizi açan film önerileri;