Menü
Giriş
Sepetim
Menü
Fransız yazar ve filozof olan Voltaire’nin asıl adı François-Marie Arouet’dir. Voltaire 21 Kasım 1694’te Paris’te dünyaya gelmiş ve Paris’te büyümüştür. Voltaire sekiz yıl boyunca sanat eğitimi almıştır ancak okulla ilgili düşünceleri pek olumlu olmamıştır. Okul bittikten sonra edebiyata yönelmiştir ancak babası edebiyatla ilgilenmesini değil maaşlı bir işte çalışmasını istemiştir. Voltaire de çalışıyormuş gibi görünerek, hicivli şiirler yazmaya başlamıştır.
Voltaire her ne kadar şiir yazma işini babasından gizlemeye çalışsa da, bu durum babasının kulağına gitmiş ve babası Voltaire’nin hukuk okuması için tekrar başka bir okula göndermiştir. Voltaire burada da yazmaya devam etmiş ve Kral XV. Louis naibi ile ilgili yazısıyla hapsedilmiştir. Hapiste olduğu günlerde Voltaire olmasını sağlayan piyesi Oedipe’yi yazmıştır.
Hicivlerine devam etmekte sakınca görmeyen Voltaire bu sefer de İngiltere’ye sürgün edilmiştir. İngiltere fikir özgürlüğü yönünden tam olarak Voltaire’ye göredir. Oraya gittiğinde birçok yazardan etkilenmiştir ancak en çok etkilendiği yazar Shakespeare’dir. Voltaire gençlik dönemlerinde Shakespeare’yi örnek almış olsa da, zamanla kendisini ondan üstün görmeye başlamıştır.
Voltaire İngiltere’de üç yıl kalmıştır ve üç yıl sonunda Paris’e geri dönmüştür. Paris’e döner dönmez İngilizler Hakkında Felsefi Mektuplar isimli bir yazı kaleme almış, bu yazı büyük olay yaratmış ve yok edilmiştir. Voltaire bu yazı nedeniyle yine Paris’ten ayrılmak zorunda kalmıştır.
Paris’ten bu ayrılmasında Cirey’e yerleşerek burada Markiz ile 21.000 kitap toplamıştır. Merope oyununun yanında çeşitli kısa öyküleri de bu dönemde yayımlamıştır.
Markiz öldükten sonra Voltaire Berline’e gitmiş ve Kral tarafından saraya davet edilmiştir. İlk zamanlar güzel bir hayat geçirse de, zamanla sivri dili nedeniyle yine sıkıntılı zamanlar geçirmiştir. Berlin’de de tutuklanan Voltaire’nin bazı yazıları yine yok edilmiştir.
Berlin’den sonraki durağı Cenevre olmuştur. Aslında Cenevre’de çok iyi karşılanmıştır ancak tiyatro üzerine yasaklarla ilgili yazdığı yazı nedeniyle Cenevre’yi de terk etmek zorunda kalmıştır.
Voltaire, 1758 yılında İsviçre’deki Ferney ve sınırının Fransa tarafındaki Tourney malikanelerini satın almıştır. Bu sayede polis baskınlarından kurtulmuş ve burada en ünlü yapıtlarından olan Candide ve Candide Yahut İyimserliğe Dair kitaplarını yazmıştır.
Voltaire sivri dili nedeniyle zaman zaman halkla da sorunlar yaşamış ama kilisenin yenilenmesi, sarhoşluk ve hırsızlığın kötülüğüne dair etkili vaazlar vermiştir.
Voltaire bu dönemde, dünyanın her yerinden ünlü yazarları, kralları ağırlıyordu. Bu nedenle o dönem Voltaire’ye ‘Avrupa’nın Hancısı’ deniliyordu.
Voltaire bir yazardı ancak yaptıklarıyla mükemmel bir filozof olmayı da başarmıştı. Karşı olduğu her şeye karşı hem fiziksel eylemlerde bulunuyor hem de kalemiyle. Dinsel yönden hoşgörüden, insan haklarına saygı gösterilmesine kadar her konuda iyi bir dünya hayal ediyordu.
Voltaire çok üretken bir yazardır. Oldukça fazla eser veren Voltaire’nin neredeyse her türde bir eseri bulunmaktadır.
Oedipe (1718)
Zaire (1732)
Letters Philosophiques Sur Les Anglais (1733)
Le Mondain (1736)
Zadig (1747)
Candide (1759)
Candide ve Mikromegas
Dictionnaire Philosophique (1764)
Voltaire fazla oyun yazmıştır. Tamamlanamamış oyunları da göz önüne alındığında ortalama 50-60 oyuna imzasını atmıştır. Başlıca oyunları ise;
Ecossaise
Eriphile
Mahomet
Mérope
Nanine
Zaide’dir.
Voltaire’nin eserleri arasında ilk basılan eseri şiirdir. Şiir konusunda çok uzun eserler veren Voltaire’nin en ünlü iki şiiri;
Henriade
Pucelle’dir.
Voltaire felsefe alanında da birçok farklı esere imza atmıştır. Bu eserlerin içerisinde en önemli olanı Dictionnaire Philosophique yani Felsefe Sözlüğü’dür.
Bunların dışında Voltaire birçok tarihi ve düz yazı biçiminde eserler vermiştir. 20.000’i aşkın mektup yazdığı da bilinmektedir.
Voltaire hayatının her bölümünde ifade özgürlüğünü savunmuştur. Hatta bununla ilgili çok ünlü bir de sözü vardır:’ Fikirlerinizden nefret ediyorum. Ama onları savunabilmeni için hayatımı feda etmeye hazırım.’
Voltaire hayatı boyunca hicivler kaleme almıştır ve sivri dili başına gereksiz işler açmıştır. İnsan hakları konusunda çok dikkat çeken yazılar yazmıştır. Zorbalıkla ve yobazlıkla mücadele etmiştir.
Voltaire romantizim akımına karşı bir duruş sergilese de, bu akımın yayılmasını önleyememiştir.
Voltaire, dinsel ve siyasal kurumlara karşıdır ve bunun yanında dinsel hoşgörünün olması gerekliliğini savunmuştur. Onun derdi insanların kilisenin dogmalarına bağlı kalmaması ve hükümete boyun eğmemesi yönündeydi.
Paris’te yaşadığı dönemde tanıştığı edebiyat ve tiyatroyla, toplum yaşamından zevk aldı. Voltaire’nin yazıları dindar çevrelerden sürekli tepki topluyordu. Yazı yazarken özgür olduğu İngiltere’de iki yıl boyunca yazılarını rahatlıkla yazmış ve İngilizcesini geliştirmiştir.
1735 yılında yazdığı Caesar’ın ölümü başarılı bir tiyatro oyunu olamadı. Ardından İsveç Kralı XII. Karl’ın hayat öyküsünü uzun araştırmalar yaparak yazdı. Bu araştırmaları sırasında, tarihteki büyük insanların yaptıkları savaşlarla değil, uygarlığa yaptıkları katkılarla unutulmadıklarını keşfetti.
Voltaire’in gerçek adı François-Marie Arouet’dir. Voltaire bir mahladır yani takma isimdir. Ancak Voltaire bu takma ismi neden seçtiğini hiçbir zaman açıklamamıştır. Kelime kökenine inildiğinde ve Voltaire’nin babasıyla olan ilişkisi göz önüne alındığında Voltaire isminin iğneli bir gönderme olacağı ihtimali üzerinde durulmaktadır.
Voltaire sivri diliyle başını beladan asla kurtaramıyordu. Mayıs 1716 yılında Fransız kral nabinin ailesiyle dalga geçen bir şiir yazmış ve bu nedenle Paris’ten sürülmüştür.
Voltaire 1729 yılında Charles Marie de La Condamine ve birkaç kişiyle daha Fransız ulusal piyangosunda yer alan bir boşluktan yararlanmak istedi. Bu boşluk şuydu, piyasada yer alan bilet fiyatlarının toplamı, dağıtılan ikramiyeden daha azdı. Bunu farkeden Voltaire ve arkadaşları piyasadaki biletleri ele geçirerek büyük kazançlar elde ettiler. Voltaire, yarım milyon frank kazanarak, kendisine hayatı boyunca yetecek olan parayı kazanmış oldu. Bu sayede kendini edebiyata adayabildi.
Voltaire çok üretken bir yazardır. Çok farklı konularda, oldukça fazla kitap, şiir, oyun ve mektup yazan Voltaire’nin, günde 18 saate kadar sekreterine yazdırarak ve neredeyse kırk fincan kahve içip kafein alarak üretkenliğini sürdüğü söylentiler arasındadır.
Voltaire’nin yazıları dini kurumlardan, adalet kurumlarına kadar her kurumu aşağıladığı için, eserleri Fransız hükümeti tarafından sık sık sansüre uğramıştır. Voltaire yazılarının çoğunu sansürle mücadele etmek için takma isimle yayımladı. Bu kadar gizli yayımlama çabalarına rağmen, sürekli tutuklanma korkusu ile yaşamıştır. 1734’te ‘İngiliz Milletine İlişkin Mektuplar’ yayımlandıktan sonra Fransız kırsalına kaçmış, hayatının çoğunu İsviçre’de sürgünde getirmiştir.
Voltaire, İngiliz fizikçi ve matematikçi Sir Isaac Newton’un büyük bir hayranıydı. Newton’un fikirlerini popülerleştiren Voltaire yerçekimi kuramının ilk sunumunu hazırlamıştır. Voltaire, 1727 tarihinde ‘Epik şiir üzerine deneme’ kitabında Newton’un yerçekimi sistemine dair ilk fikrinin, bir ağaçtan düşen elmayı görünce oluştuğunu yazmıştır.
Voltaire, Fransız hükümeti için casusluk yapmıştır.
Voltaire hayatı boyunca evlenmemiştir ve çocuğu olmamıştır. Evlenmemiş olması ilişki yaşamadığı anlamına gelmemeli çünkü birçok uzun ilişkisi olmuştur. Evli olan Emilie Du Chatlet ile 16 yıl süren çok ünlü bir ilişkisi vardı.
Voltaire yaşlandığı zaman saatçilik işi ile uğraştı. Bu işte çok başarılı olan Voltaire, kısa sürede köy çapında saat endüstrisi kurdu. Üretilen bu saatler ünlü markalarla yarışacak konuma geldi. Voltaire, Vatikan büyükelçisine ‘saatlerimiz çok sağlam’ diye yazmıştır. Fersey’in ekonomisi üzerinde kurdukları bu endüstri ile yarar sağlamaya çalışmıştır.
Voltaire’nin ölümü de fazla olaylı olmuştur. 1778 yılında Paris’e oyunlarından birini denetlemek için gitmiştir. Şehre döndükten birkaç ay içinde de ölmüştür. Hayatının son günlerini yaşarken, katolik rahipler Voltaire’yi sık sık ziyaret ederek, günah çıkarması için ikna etmeye çalışmıştır. Yaşamı boyunca deist olarak yaşayan Voltaire, organize olan dinleri sürekli eleştirmekteydi. Rahiplerin ölüm döşeğinde yatan Voltaire’yi günah çıkarmaya ikna etme çabaları, Voltaire’nin ‘izin verin huzur içinde öleyim’ demesiyle son bulmuştur. Bu hem hrisiyanlığı reddetmektir hem de bir hristiyan gibi gömülmeyi. Ama Voltaire’nin ailesi ve arkadaşları onun hristiyan olarak gömülmesini istediklerinden, resmi emir gelmeden Fransa’nın Champagne bölgesine ünlü yazarı defnetmişlerdir.
Para konusuna gelindiğinde herkes aynı dindendir.
Fikirlerinizden nefret ediyorum. Ama onları savunabilmeniz için hayatımı feda etmeye hazırım.
Her insan, yapmadığı tüm iyiliklerden suçludur.
Size kimin hükmettiğini öğrenmek istiyorsanız, sadece kimi eleştirme izniniz olmadığını bulun.
Kulak yüreğe giden bir caddedir.
İnsanlar ancak hayalleri ile yaşar ve biraz yaşamaya başlayınca tüm hayallerini kaybederler.
O kadar mutluyum ki, utanıyorum.
