Osmanlı Sultanları

16. yüzyıl başlarında Batı Avrupa’da Osmanlı tarihini konu alan çalışmalar çok rağbet görüyordu. Bunlardan biri de ilk kez 1550’de İtalya’da basılan ve Bizans kökenli Theodoros Spandunis’in kaleme aldığı bir eserdi. Spandunis Konstantinopolis imparatorları çıkaran Bizans imparatorluk ailesi Kantakuzenosların soyundan geliyordu.

Spandunis’in annesi Evdokia, Konstantinopolis’in 1453’te düşmesinden önce İtalya’ya göç etmiş, 1460 dolayında başka bir Bizanslı sığınmacı Matteos Spandunis’le evlenmişti. Theodoros Spandunis, annesi 1490’dan önceki bir tarihte ölünce, Doğu Makedonya’da varlıklı bir dul olarak yaşamını sürdüren büyük halası Mara’nın gözetimine verilmişti. Mara, Osmanlı Sultanı 2. Murad’la evlendirilen bir Sırp prensesiydi. Murad 1451’de öldüğünde, oğlu Fatih Sultan Mehmed, sevip saydığı üvey annesi Mara’ya Serez’de bir çiftlik bağışlamıştı.

Theodoros Spandunis çocukluğunun bir evresini işte böyle seçkin bir ortamda geçirdi. Theodoros’un, Bizans İmparatorluğu’nun Balkanlar’daki ve Doğu’daki harabelerinde sıkışıp kalmış daha uzak akrabaları arasında Müslüman olan kimseler de vardı. Bunlardan biri, Hersek Dükü Ladislas’ın 2. Mehmed’e rehine olarak verilmiş erkek kardeşiydi. Bu rehine hayatının sonraki döneminde Hersekzade Ahmed Paşa olarak bilinecek, Anadolu beylerbeyliği katına kadar yükselecekti. Bir diğeri, 2. Mehmed’in 1480’de Rodos’a gerçekleştirdiği başarısız saldırıda yer almış Paleologos soyundan gelen Mesih Paşa’ydı.

Mesih, belli ki Theodoros’un büyükannesinin kardeşlerinden biriydi. Sultan 2. Mehmed’in nedimi olmuş Has Murad Paşa adında bir de kardeşi vardı. Theodoros Spandunis, yıllar içinde gözden geçirerek, yeniden yazarak ve yeni bölümler ekleyerek çalışmasının birçok versiyonunu hazırladı. Bunların hepsi de İtalyanca yazılmıştı. Spandunis, çalışmanın 1538’de tamamlanan son versiyonu, sonradan Kral 2. Henry (1547-1559) olacak Valois hanedanından Fransa Veliaht Prensi Henry’ye adadı. Ünlü Bizans tarihçisi Donald M. Nicol’ün İtalyancadan İngilizceye çevirip notladığı eser işte bu metindir.