Leibniz

Voltaire’in Candide’inin "Dr. Pangloss"u, Hannover’in "Lövenix"i Leibniz; Newton ile eşzamanlı olarak icat ettiği diferansiyel hesapla matematik alanında çığır açmış bir dahidir. Çağını aşan düşünceleriyle uzayın ve zamanın mutlak değil, izafi olduğu fikrini geliştirmesiyle izafiyet teorisinin ve "hissedilir olmayan algılar" yaklaşımıyla da modern biliçaltı psikolojisinin temellerini atmıştır. Felsefi yaklaşımıyla ise Frege’den Kripke’ye kadar birçok yirminci asır filozofuna ilham vermiştir. Leibniz’in felsefi sisteminin başlıca hedefi ahenktir. Onun felsefesi yalnızca kainatın kurucu ilkesinin ahenk olduğu fikrinde dayanmakla kalmaz, belli başlı filozofların düşüncelerinin bir ahengini kurmayı da hedefler. Leibniz gerçekten de birtakım kadim düşünce gelenekleriyle çağının en yenilikçi fikirlerinin aynı potada eritildiği bir sistem inşa etmeye çabalamıştır. İlk bakışta birbiriyle çelişik görünen farklı dünya tasavvurlarının tutarlı bir sentezini meydana getirmek, Leibniz’in öncelikli amacı olmuştur. Fransız filozof Emile Boutroux’nun tercümesini sunduğumuz metni, Monadologie’nin 1892 tarihli baskısında yer alan oldukça geniş ve titiz bir Leibniz incelemesidir. Boutroux bu metninde, Leibniz’in felsefesinin aslına uygun bir tasvirini yapmak gibi çetin bir işin üstesinden ustalıkla geliyor; varlık anlayışından bilgi teorisine, Tanrı anlayışından etiğine, Leibniz’in engin düşünce dünyasına giriş için güvenilir bir kroki çiziyor.