İbn Meserre

Endülüs’ün ilk mütefekkiri, ilk Islam filozofu ve sufisi hiç şüphesiz Ibn Meserre’dir. Ibn Meserre, doğu ziyaretlerinin dışında, hayatının önemli bir bölümünü kendi öğrencileriyle birlikte, Kurtuba Sierra’da ki zaviyesinde geçirmiştir. Bu zaviyede Endülüs’ün tasavvuf ve zühd hayatının ilk örnekleri yaşanmış olsa da, Ibn Meserre’nin asıl amacı, Islâm Felesefesinin temel meselelerinden din-felsefe veya akıl-vahiy arasında ki uzlaşmayı temellendirmek olmuştur. Ibn Meserre kendi düşüncelerini, Meşşai filozofların sistemlerine benzer bir şekilde, Platoncu, Aristocu ve Yeni-Platoncu felsefelerden de faydalanarak, onların fizik ve metafizik argümanları üzerine, Kur’anî kavramlarla mezcederek temellendirmiştir.
Şöhreti batıdan başlayıp doğuya kadar uzanan Ibn Meserre’nin mistik felsefesinin Müslüman, Yahudi ve Hıristiyan düşünürleri etkilediği inkâr edilemez. Ibn Meserre’nin düşüncelerinden etkilenen şahsiyetler arasında Ibn Berrecan, Ibn Hazm, Ibn Arif, Ibn Kasî, Ibn Rüşd, Ibn Arabî, Ibn Tufeyl gibi Müslüman düşünürler ile Mûsâ Ibn Ezra, Yûsuf Ibn Sıddik el-Kurtubî, Ismâ’il Ibn Tibbon, Ibn Gabirol, Wulf, Gundisalvi, Duns Scotus, Roger Bacon, Raymond Lull gibi Yahudi ve Hıristiyan düşünürler yer almaktadır. Felsefî sistemi, kompleks bir geleneğin toplamı gibi gözükse de sadece basit, eklektik bir düşünür olmaktan uzak olarak Ibn Meserre, bütün sistemlerdeki felsefî unsurları orijinal, aynı zamanda birtakım yeni unsurlarla birleştirmektedir. Ibn Meserre’nin ilham aldığı bu yeni unsurların kaynağı, Islam dininin yegâne kaynağı Kur’an’dır. Işte bu nedenle, bütün felsefi sistemlerden yararlanması, düşünceleri bir araya getirmesinden ve birçok düşüncenin ilk mimarı olmasından dolayı Ibn Meserre, sistemlerin filozofu ve ilklerin filozofu olarak Islam düşünce tarihindeki yerini almıştır.