Toksikoloji ve Terapötik İlaç İzleminde Hatalı Sonuçların Değerlendirilmesi

Terapötik ilaç izlemi ve kötüye kullanılan madde analizleri hasta güvenliği ve yönetimine ciddi etkileri olan önemli laboratuvar testleridir. Hekimler doz ayarlaması ve de önemli ilaç-ilaç etkileşimlerini yorumlamak için bir ilacın serum veya tam kan seviyesine güvenirler. Numunedeki interferan maddelerin neden olduğu yanlış yüksek ve yanlış düşük ilaç konsantrasyonları hasta güvenliği açısından ciddi sıkıntılara neden olur. İnterferanslar yalancı pozitif veya yalancı negatif olabilir. Terapötik ilaç konsantrasyonu beklenmedik bir şekilde yüksek ise klinisyen genellikle testin geçerliğini sorgular. Negatif interferanslar daha ciddi klinik sonuçlar doğurabilir. Pozitif interferanslarla karşılaştırıldığında negatif interferanslar daha nadir görülür. Numunede interferan madde varlığından dolayı klinisyen ilaç konsantrasyonunun yalancı düşüklüğünün farkına varamadan kolayca ilaç dozunu artırabilir. Literatürde negatif interferanslardan kaynaklanan düşük digoksin konsantrasyonuna bağlı olarak hastalara digoksin dozunun artırılarak verilmesi sebebiyle oluşan ciddi digoksin toksisitesine ait vardır (Bölüm 12’ye bakınız). İmmün yöntemleri ile yapılan kötüye kullanılan madde testleri interferanslara bağımlıdır. Efedrin ve psödoefedrin içeren pek çok tezgah üstü soğuk algınlığı ve öksürük ilacı bu immün yöntemlerde kullanılan çapraz reaktivitesi olan antikorlardan dolayı yanlış pozitif amfetamin immün yöntem test sonuçlarına neden olabilir. Literatürde çoğu tezgah üstü soğuk algınlığı ilacının içinde yaygın olarak kullanılan bir bileşen olan dekstrometorfan varlığından dolayı yanlış pozitif fensiklidin test sonuçları tespit edilmiştir. Bu yanlış pozitif sonuçlar işyeri madde testlerinde bir sorun oluşturmaz çünkü pozitif immün yöntem test sonuçları her zaman en yaygın kullanılan kütle spektrometresiyle kombine gaz kromatografisi (GC-MS) olmak üzere kromatografik yöntemlerle doğrulanır. Ancak GC-MS doğrulaması mevcut olmayan tıbbi madde testleri için, aslında hasta madde x kötüye kullanıcısı olmamasına rağmen klinisyen yanlış pozitif sonuçlara dayanarak kötüye kullanım açısından hastayı yanlışlıkla suçlayabilir. Bu hekim-hasta arasındaki güven ilişkisini zedeleyebilir ve hastanın zihinsel olarak acı çekmesine sebep olabilir. Enzimatik alkol yöntemleri ile elde edilen yalancı pozitif kan sonuçları da benzerdir. Nefes analizörü ile tespit edilen yalancı pozitif kan alkol seviyesi ciddi yasal sonuçlara sebep olabilir çünkü sürücü yanlışlıkla alkol etkisi altında araç kullanmaktan suçlu bulunabilir (bu konudaki detaylı tartışma için 7. Bölüm’e bakınız). Bu kitap terapötik ilaç izlemi ve kötüye kullanılan madde testlerindeki hatalarla ve bu hataların çözümlenmesi ve uyumsuz numunelerin tanımlanması ile ilgili laboratuvar uzmanları ve klinisyenler için kapsamlı bir rehber sağlamaktadır. Hatasız laboratuar sonuçları hasta güvenliği için önemlidir. Bitkisel ilaçların genel popülasyon tarafından yaygın bir şekilde kullanılması sebebiyle ilaç-bitki etkileşimleri tartışıldı. Örnek olarak warfarinin farmakokinetik ve farmakodinamik olarak birçok ilaç- la etkiştiği biliniyor; 9. Bölüm’de çoğu klinik olarak önemli warfarin bitkisel destekleyici madde etkileşimi tartışıldı. 16. Bölüm terapötik ilaç izleminde interferan maddenin varlığından dolayı değil klinik olarak önemli ilaç-bitki etkileşimlerinden dolayı olan belirgin hatalı sonuçların olduğu diğer önemli ilaç-bitki etkileşimlerine ayrılmıştır. Klinik laboratuvar testleri bazı bitkisel tamamlayıcıların kullanımından kaynaklanan zehirlenme ve toksisitelerin tanısında da faydalıdır (Bölüm 10). Bu kitabın düzenli olarak terapötik ilaç izlemi ve kötüye kullanılan madde testlerindeki hatalı sonuçlarla uğraşan laboratuvar uzmanları ve klinisyenler için pratik bir rehber olması amaçlandı. Bu kitabın böyle hata kaynaklarının daha çok farkında olunması ve mümkün olduğunca bu şekildeki hataları ortadan kaldırmak için onları güçlendirmesini umut ediyorum. Projeye çalışırkenki destekleri için Texas-Houston Tıp Fakültesi Üniversitesinde Patoloji ve Laboratuvar Tıbbi Bölümü başkanı Robert L. Hunter’e teşekkür etmek istiyorum. Aynı zamanda dikkatli bir biçimde tüm taslağı okuyan ve faydalı önerilerde bulunan Alice Wells’e de teşekkür ediyorum. Sonuncu ama son derece önemli olarak eşim Alice’ye hafta içi ve hafta sonları uzun saatlerimi bu kitabın yazımı için gösterdiği tolerans için teşekkür ediyorum. En son olarak okurlar bu kitabın başarı- sının nihai karar vericisi olacaklardır. Eğer kitabı başarılı bulurlarsa bu benim kitabı yazmamdan ötürü en büyük ödül olacak.

Amitava Dasgupta Houston, Texas