Libya - II. Abdülhamid Zamanında Bir Osmanlı Binbaşısının Gözünden

Abdülvahid Efendi, Sultan II. Abdülhamid tarafından bugünkü Libya topraklarına gönderilmiş bir Osmanlı subayıdır. Osmanlı Devleti, içeride büyük ekonomik krizler, siyasi çalkantılar ve milliyetçilik isyanlarıyla boğuşurken, dışarıda da Rus saldırıları ile İngilizler ve Fransızlar gibi sömürgeci güçlere karşı amansız bir mücadele veriyordu. Millî birliğini oldukça geç sayılabilecek bir tarih olan 1870 yılında tamamlayabilen İtalya da gözlerini çok yakın bir yer olan Libya topraklarına dikmişti. Öte yandan 1881’de Tunus’un Fransızlar, 1882’de de Mısır’ın İngilizler tarafından işgalinden sonra Trablusgarp eyaleti Osmanlı Devleti için daha da ehemmiyetli bir yer hâline gelmişti. Osmanlılar, hâlihazırda devletin bir parçası olarak mevcudiyetini devam ettiren Trablusgarp eyaleti hakkında bölgede görev yapan devlet yetkilileri sayesinde bilgi toplamaya devam ediyor, buradan gelen raporlarla merkezden oldukça uzak olan bu topraklardaki varlığını sürdürmeye çalışıyordu.
Libya’da merkeze bilgi akışı sağlayan isimlerden birisi de değişik aralıklarla bölgede görev yapan Binbaşı Abdülvahid Efendi’dir. On yılı aşkın bir süre Trablusgarp ve Bingazi çevresinde resmî vazifeli olarak bulunan Abdülvahid’in kaleminden dökülen bilgiler bölgeye yönelik stratejiler açısından son derece önemlidir. O, 1870-1881 yılları arasında topladığı bilgileri bir rapor hâline getirip bizzat hazırladığı harita ile birlikte zamanın padişahı Sultan II. Abdülhamid Han’a takdim etmiştir.
Binbaşı Abdülvahid’in Libya’da görev yaptığı zaman diliminde Osmanlı Devleti zor günler geçiriyordu. O, sanki hiçbir sorun yokmuş gibi tamamen kendi vazifesine odaklanmış, Libya’nın muhtemel işgallere karşı savunulabilmesi için neler yapılabileceğini bütün detayları ile ortaya koymuştur. Buradaki görevini hakkıyla yerine getiren bu Osmanlı subayı tarihteki eşsiz yerini almıştır. Raporu Libya’nın yakın geçmişine ışık tuttuğu gibi Libya halkının bugün yaşadığı sorunların kökeni hakkında da kıymetli veriler sunmaktadır. Rapor sahibi Binbaşı Abdülvahid’in ruhu şad olsun!