Cengizname

Cengiz Kağan, Moğolların Gizli Tarihi ve Altan Topçi adlı eserlerde de anlatıldığı üzere, Moğolların efsanevî lideri olup, kurduğu devlet Orta Asya’dan Deşt-i Kıpçak’a uzanmış ve uzun süre tarih sahnesinde kalmıştır. Cengiz Kağan’dan sonra, XVI. yüzyılda, Ötemiş Hacı tarafından “Çağatay Türkçesi” (Doğu Türk yazı dili) ile yazılmış olan Cengiznâme adlı bu eser, çoğu zaman sözlü rivayetlere dayanmakta olup, “Cengiz Han; İcen Han ve Sayın Han; Şiban Han; Berke Han; Mengü Temür Han; Toktaga Han; Özbek Han (Özbek Han’ın İslâmiyeti kabulü ile ilgili hikâye); Canıbek Han ve Berdibek Han destanlarının başlangıçları”nı anlatmaktadır.

Yazma nüsha, tâlik yazı ile yazılmış olup, 37a-59a sayfalarından ve 869 satırdan oluşmaktadır. Eserde geçen olayların pek çoğu rivayetlere dayanmakla birlikte, Orta Asya Türk-Moğol tarihi için değerli bir kaynaktır. Eser, içinde geçen olayların yanında, kişi, yer (şehir, dağ, ova, nehir, göl) ve madde adları bakımından da önemli olup bu konularda çalışan Türkologlar için birer veridir.