Camın İşçileri

“1935’te fabrikanın açılış töreninde ‘bizim nesle ne mutlu ki fabrika
seslerile gözlerimizi açmış bulunuyoruz,’ sözleriyle semtin coşkusunu
dile getiren kız çocuğu artık yok. Semtin işsiz gençleri umutsuzlukla
caddelerde dolaşıyor. Ama bunlar yalnızca gözle görünenler. Semtin
tüm dokusuna sinmiş işçi sınıfı mirası, görünmeyen ama hissedilen
bir güç olarak varlığını sürdürüyor...”

Hakan Koçak, bir semtin ve bir fabrikanın evreninde, Türkiye işçi
sınıfının oluşum ve değişim tarihini anlatıyor. 150 yıllık bir tarih
bu: Billur Fabrika-i Hümayun’undan başlıyor, 1890’lardan 1911’e
faaliyet gösteren, işçilerinin 1908 grevlerinde yer aldığı Levi-Modiano
cam fabrikasından geçiyor ve Paşabahçe Şişecam Fabrikası’nın 70
yılı aşan tarihine bağlanıyor. Adını Paşabahçe semtinden alan ve
semtin hayatına da damgasını vuran Şişecam Fabrikası’nın işçileri,
“1966 Grevi”yle de, Türkiye işçi sınıfı hareketinin tarihinde dönüm
noktalarından birine imza atmıştı.
Camın İşçileri, işçi sınıfının, Türkiye tarihindeki bütün evreleri nasıl,
‘hangi bilinçle’ kat ettiğini alabildiğine canlı bir şekilde görmemizi
sağlıyor. İşçilerin tek parti dönemini, DP iktidarını, 27 Mayıs’ı
ve 1960 sonrası sola kayma sürecini nasıl yaşadıklarını, nasıl
anlamlandırdıklarını izliyoruz tarihsel sosyolojinin cam küresinde.
Hikâyenin sonunda, sendikanın zayıflaması ve 2000’lerin başındaki
kapanış var. “Bu şarkı burada bitmez...” dedirten bir deneyim
bırakarak...