Baharistan

Câmî (ö. Herat, 1492) Baharistan’ı, Şirazlı Sa’dî’nin mensur-manzum Gülistan isimli kitabını örnek alarak kaleme almıştır. Eserde, dünya hayatı için gerekli olan bilgi, görgü ve öğütler, zevkle okunacak şekilde bir araya getirilmiştir.

Baharistan, şu konuları içermektedir:

1- Sufîlerin örnek davranış ve sözleri,
2- Faydalı nükteler ve öğütler içeren hikmet ve hikayeler,
3- Yönetim usulleri ve idarecilerin davranışları,
4- Cömertlik ve cömertler,
5- Aşk ve aşıklarla ilgili bilgi ve hikayeler,
6- Latifeler,
7- Şiir ve bazı şairler hakkında bilgiler,
8- Hayvanların dilinden hikayeler.

Baharistan’dan:

Şaka- Karanlık bir gecede kör bir kişi elinde kandil ve omzunda testi yolda yürüyordu. Bir densiz kişi, ona yaklaştı ve “Ey cahil! Sana göre gece gündüz aynıdır. Aydınlık ve karanlık senin gözünde beraberdir. Bu kandilin ne faydası var?” dedi. Kör kişi güldü ve “Bu kandil kendim için değildir. Bana çarpıp testimi kırmasınlar diye senin gibi akılsız ve gönül gözü körler içindir” dedi.

Hikmet- Üç iş, üç toplulukta çirkin görünür: Padişahlarda sertlik; bilginlerde mala karşı hırs; zenginlerde cimrilik.

Hikmet- Dünya adaletle imar edildiği gibi zulümle de harap olur. Adalet bulunduğu alandan binlerce fersah uzaklığa aydınlık verir. Zulüm de, yerinden binlerce fersaha karanlık verir.