Açık Bilim: Açık Erişim Türkiye

Bu eser Yazar Orhan Alav’ın Doktora çalışmasıdır. Çalışmanın içeriği “Açık Bilim” anlayışına dayalı olarak son on yirmi yıllarda dünyada ve Türkiye’de gelişim gösteren “Açık Erişim” ve “Açık Erişim Organizasyon” yapılarının Türkiye ölçeğinde incelenmesinden oluşmaktadır. Eser, “Açık Erişim” kavramının içeriği ve buna dayalı olarak gelişen “Açık Erişim Organizasyon” yapılarının kurumsalllaşması ve yönetişim yapılarının ve uygulama boyutlarının değişen rollere göre düzenlenebilmesini içermektedir.

Literatürde Açık Erişim kavramı; “bilimsel literatürün Internet aracıyla finansal, yasal ve teknik bariyerler olmaksızın, erişilebilir, okunabilir, kaydedilebilir, kopyalanabilir, yazdırılabilir, taranabilir, tam metne bağlantı verilebilir, yazılıma veri olarak aktarılabilir ve her türlü yasal amaç için kullanılabilir biçimde kamuya ücretsiz açık olması” şeklinde tanımlandığı görülmektedir. Kurumsal Açık Arşiv Erişim (KAAE) organizasyonları bilgiye erişim ve kullanımında önemli hâle gelmiştir. KAAE organizasyonları başarı sağlamada; yapısal etkinliklerini ve rollerini hizmet sunum yöntemlerini, etkilleştiği yapı ve sistemlere göre aktüel işevsel yapıda ve ağsal ortamda, dinamik stratejilerin uygulamalara egemen kılındığı yapıda gerçekleştirerek başarıya ulaşabilmektedirler.

Açık bilim anlayışına dayalı olarak açık erişim organizasyonlarında bilginin görünür ve erişilebilir kılınması ve bilimsel çalışmalara atıf yapılabilmesi bereberinde katlanarak büyüyen yeni bilgilerin ve bilimsel çıktıların üretilmesine çarpan etkisi ile katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda günümüzde endüstri 4.0 anlayışa dayalı olarak birçok değerin bilim odaklı ve destekli üretildiği dünyada bilimsel çıktıların emtia durumuna geldiği görülmektedir. Bilime katkı bağlamında açık erişim organizasyon yapıları yakın gelecekte daha da önemli hâle gelecektir. Bu çalışma; açık bilim anlayışına dayalı olarak gelişen Açık Erişim Organizasyon yapılarının bilime ve bilimsel çalışmalara innovatif ve yüksek verimde katkı sağlayabilemsi için bu organizasyonlarının rasyonel ve kurumsal yapıda yönetişim yapılanmalarını içermektedir.